Niektórzy piszą, że zabrakło Pana Prezydenta na uroczystościach odsłonięcia nowego pomnika. Zadałem więc pytanie: czy ktoś zabiegał o honorowy patronat Pana Prezydenta? Czy ktoś ustalał z Panem Prezydentem projekt tego pomnika?

Najwyraźniej nikt, bo odsłonięto nowy pomnik, który jest dość kontrowersyjny. Chociaż pokazuje prawdę historyczną i bestialskie mordowanie dzieci, głosy są podzielone, czy upamiętniając ofiary, należy pokazywać to w tak dosłowny sposób, w jaki zostały zamordowane.

To trochę tak, jakby matka na grobie stawiała pomnik przedstawiający scenę, w jaki sposób zginęło jej dziecko. Nikt czegoś takiego nie robi, bo to wyzwala ogromne emocje i otwiera rany, zamiast je zabliźniać. Fakt, że pomniki są symboliczne, a nie dosłowne, nie oznacza, że prawda historyczna jest zakłamywana. Istnieje wiele pomników, które są wyważone i upamiętniają dane wydarzenia, nie ociekając przemocą i okrucieństwem.

Niektóre rodziny ofiar wołyńskich przyznały, że nie mogą patrzeć na ten nowy pomnik, bo serce rozrywa im się z bólu i wracają traumy.

Czy pomnik powinien pełnić taką rolę?

Chodzi przecież o pamięć o ofiarach, a nie ciągłe otwieranie ran i eksponowanie okrucieństwa, jakie zadano Polakom.

Mówi się, że zabrakło Pana Prezydenta na tych oddolnych uroczystościach, ale nie wspomina się, że z uwagi na kontrowersyjność pomnika żadne polskie miasto od 2018 roku nie chciało go postawić u siebie. Powodem jest wizerunek dziecka nabitego na widły, który znajduje się w centrum tego pomnika.

Chociaż rzeczywiście tak było, bo jak podają przekazy historyczne, pewien Ukrainiec z UPA szedł przez wieś właśnie z takim nabitym na widły dzieckiem jak z transparentem, sam ten obraz jest tak przerażający, że u większości rodziców wywołuje dreszcze i ciarki.

Być może przez to, że jestem artystą, jestem nadwrażliwy na taką sztukę. Samo czytanie o tym, jak mordowano Polaków, jest dla mnie traumatyczne, że długo po takiej lekturze muszę dochodzić do siebie.

Mimo wszystko uważam, że każdy powinien chociaż raz odwiedzić obóz Auschwitz i przeczytać wspomnienia ocalałych z wołyńskiej rzezi lub obejrzeć film „Wołyń”. Chociażby po to, by pamiętać o historii i zapobiec jej powtórzeniu.

Przypominam też, że 11 lipca co roku odbywają się uroczystości państwowe na skwerze wołyńskim w Warszawie. To nie jest tak, że nikt o tym nie pamięta ani nie rozmawia.

Jak co roku, Pan Prezydent, jeśli nie może osobiście uczestniczyć w uroczystościach (w tym czasie był na szczycie NATO w USA), wysyła swojego ministra, który w Jego imieniu odczytuje list. Tak było również w tym roku.

Ktoś powie, że to tylko słowa, że nic się w tej sprawie nie dzieje. Zacytuję więc wypowiedź Pana Prezydenta:

„W zeszłym roku byliśmy razem z prezydentem Zełenskim w katedrze w Łucku. Tam razem klęknęliśmy przed ołtarzem, na którym upamiętniono ofiary rzezi wołyńskiej. Modliliśmy się. To był, w moim przekonaniu, ważny gest ze strony głowy państwa ukraińskiego. Wkrótce potem polskie instytucje otrzymały zgodę na prowadzenie prac poszukiwawczych.”

Dzięki podejściu Pana Prezydenta w 2023 roku ruszyły prace badawcze, na które czekaliśmy wiele lat. Oczywiście miejsc do przebadania jest więcej i każda zgoda na kolejne prace wymaga zgody strony ukraińskiej.

Jeśli ktoś chce poznać prawdę o Wołyniu, powinien współpracować z Prezydentem, aby nie zepsuć wypracowanych relacji i by zgody były nadal wydawane.

To nie jest łatwe dla władz Ukrainy, bo zdają sobie sprawę, że odkrycie kolejnych ofiar będzie wyzwaniem dla społeczności ukraińskiej, która będzie musiała zmierzyć się z trudną historią swoich przodków. W takim narodzie ciężko wzbudzić patriotyczne odruchy. Proces ten będzie trwał dekady.

Jeśli komuś zależy na prawdzie historycznej, nie powinien utrudniać tego procesu. Temat wymaga dialogu, ponieważ bezpośrednio uderza w pamięć o przodkach dzisiejszych Ukraińców. Jest to dla nich tak samo trudne jak dla nas.

———-

Poniżej zamieszczam list Pana Prezydenta skierowany do uczestników uroczystości:

Szanowni Państwo!

W Narodowym Dniu Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej pochylamy się w smutku i zadumie, wspominając tragiczny los naszych zamordowanych rodaków. Łączę się z Państwem – zgromadzonymi na dorocznej uroczystości przy pomniku na Skwerze Wołyńskim – i składam hołd ofiarom zbrodni. Dziękuję też wszystkim, którzy strzegą prawdy i pamięci o tych bolesnych kartach polskiej historii.

Tutejszy pomnik i cała otaczająca go przestrzeń nasycona jest szczególną symboliką. Krzyż z figurą Chrystusa bez rąk; tablice z nazwami miejscowości z 7 przedwojennych województw wschodniej Polski, których mieszkańców dosięgły prześladowania i terror; ziemia przywieziona z setek miejsc zbrodni, zgromadzona w sarkofagu u stóp krzyża – to znaki, przez które oddajemy cześć ofiarom. Przypominają nam o przeszłości i są fundamentem, na którym będziemy budować przyszłość.

Bo przyszłość należy budować na prawdzie. Nawet jeśli to prawda trudna i związana z cierpieniem, pełna dramatycznych zdarzeń, które potomni po dziś dzień przechowują w swoich sercach i umysłach. Jednak tylko prawda może być oparciem dla rozwijania nowych, prawdziwych i trwałych relacji – zarówno między poszczególnymi ludźmi, jak i całymi narodami. Dlatego też dbając o tę prawdę, my, Polacy, zawsze będziemy domagać się godnego upamiętnienia ofiar tej strasznej rzezi i dążyć do przeprowadzenia koniecznych ekshumacji w poczuciu obowiązku wobec rodaków, którzy zginęli tylko dlatego, że byli Polakami. Bez wątpienia walka o prawdę
jest wyjątkowo trudna. Ale tylko taki wysiłek może przynieść dobre i trwałe owoce dla obecnych i przyszłych pokoleń.

To wyzwanie jest szczególnie ważne dzisiaj, gdy od 2 lat trwa pełnoskalowa rosyjska agresja na Ukrainę, gdzie decyduje się nie tylko przyszłość tego kraju, lecz także naszego regionu i całej Europy. Wspólni wrogowie czynią wszystko, by nas podzielić i poróżnić. Chcą wykorzystać dla własnych interesów historię i cierpienia naszych rodaków. Niech zatem pamięć i prawda będą dla nas, Polaków i Ukraińców, fundamentem, na którym będziemy budować przyszłość naszych narodów.

Wieczna pamięć pomordowanym!

Cześć i chwała wszystkim do końca wiernym niepodległej Rzeczypospolitej!

Z wyrazami szacunku

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Andrzej Duda